Một vùng đất duy nhất ở Tây Nguyên còn lưu giữ, bảo tồn nghề gốm truyền thống đó là Buôn Dơng Bắk. Nơi đây được xem là làng gốm cổ nhất Tây Nguyên.
Buôn Dơng Bắk, xã Yang Tao (huyện Lắk, Đắk Lắk) là nơi duy nhất trên Tây Nguyên giữ nghề làm gốm của người M’Nông. Nơi đây hiện còn khoảng 10 nghệ nhân tâm huyết với nghề để giữ nét văn hóa truyền thống của dân tộc M’nông.
Quy trình sản xuất gốm hoàn toàn thủ công và cách nung gốm lộ thiên. Nguyên liệu để chế tác gốm là loại đất sét được đánh nhuyễn, không pha trộn được lấy ở nơi có nước sạch. Gốm người M’nông không dùng bàn xoay mà được nặn bằng tay và di chuyển xung quanh vật để tạo dáng.
Hầu hết bà con sinh sống ở đây là người M’nông R’Lâm. Không chỉ đi nương đi rẫy, mỗi buổi sáng, những người phụ nữ thường đi lấy đất sét về để làm gốm.
Giã đất sét sau khi lấy về là việc bà con phải làm ngay để đảm bảo chất lượng sản phẩm về sau. Chỉ pha thêm ít nước suối để giã nhuyễn. Không bàn xoay, dụng cụ làm gốm chỉ có chày và cối gỗ. Tất cả công đoạn phụ thuộc đôi tay nghệ nhân.
Hoa văn được vẽ bằng một chiếc que tre vút nhọn, với những kiểu dáng quen thuộc với văn hóa của người M’Nông. Cách nung gốm lộ thiên và màu sắc sản phẩm cũng khác biệt so với gốm nhiều nơi khác. Mỗi món đồ gốm được tạo ra từ đôi bàn tay của nghệ nhân ở đây như một “tác phẩm” chứ không đơn thuần là một sản phẩm.
Nhờ cách chế tác độc đáo, vẫn giữ nét nguyên thủy cổ xưa, mà gốm nơi ở nơi này vẫn còn nguyên giá trị văn hóa, lịch sử giữa những thay đổi của nhịp sống hiện đại.
Cùng với sự phát triển của du lịch, du khách đến làng gốm thăm quan, trải nghiệm nên bà con có thêm thu nhập.
Đồ gốm được làm nhiều nhất là chén, bát, ấm, ché chum, nồi chảo, các con vật như voi, hổ, trâu bò… Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk đã phối hợp với chính quyền địa phương giới thiệu một số sản phẩm gốm của đồng bào làm ra cho các đơn vị du lịch. Tổ chức cho các nghệ nhân M’nông làm đồ gốm theo mẫu có sẵn để làm hàng lưu niệm phục vụ khách du lịch.
Dù gốm cổ chưa mang lại sự đủ đầy, giàu có cho buôn làng, nhưng lại mang đến giá trị tinh thần rất lớn, đó là được giữ gìn nghề truyền thống. Do vậy mà làng gốm vẫn được giữ lửa hàng nghìn năm qua và là niềm tự hào của đồng bào M’Nông R’Lâm.
Theo Langngheviet
Bài viết Nơi duy nhất giữ nghề làm gốm của người M’Nông đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Tạp Chí Điện Tử TTV.